Algemene Economie (AEC) - Week 4

SOCIALE INTERACTIES

Dilemma's en Samenwerking

Hoe eigenbelang, respect voor anderen en instituties onze wereld vormen

Achtergrond: Paul Cézanne's "Les Joueurs de Carte" (De Kaartspelers)

Het Maatschappelijk Fundament: Sociale Interacties

Jouw keuze heeft invloed op iedereen.

•
Strategische Interacties: Bewustzijn van wederzijdse impact van acties.
•
Speltheorie: Modellen voor interactieve beslissingen. Kernelementen:
- 🧑‍🤝‍🧑 Spelers
- 🀄 Strategieën
- 📊 Informatie
- 🏆 Opbrengsten
•
Conflict: Individueel gewin vs. collectief welzijn.

Van markttransacties tot wereldwijd klimaatbeleid

De Kern van de Zaak: Sociale Dilemma's

Sociaal dilemma: Eigenbelang leidt tot collectief inferieure resultaten.

Files: Mijn gemak vs. collectieve stagnatie.

Klimaatverandering: Mijn kleine impact vs. wereldwijde gevolgen.

Tragedie van de Meent: Individueel gewin vs. uitputting van middelen.

Uitdaging: Individuele prikkels & collectief welzijn op één lijn brengen.

📚 CORE Econ: Het Tekstboek

Gratis online economics textbook - student-centred, contemporary issues

🌐 Waarom CORE Econ?

• Student-centred: Gebaseerd op vragen die jullie belangrijk vinden
• Contemporary: Actuele issues zoals innovatie, netwerken, klimaat
• Free access: Volledig gratis beschikbaar online
• Internationaal: Gebruikt door 40+ universiteiten wereldwijd

📖 Vandaag Gebruiken We:

Chapter 4: Social Interactions
📄 PDF Download

Onderwerpen:

• Game theory & strategic interactions
• Public goods & free-riding
• Prisoner's dilemma
• Social preferences & fairness
• Solutions to social dilemmas

🌐 Volledig Textbook Online

Experiment: Het Publieke Goederenspel

•
Groep & Rondes: 4 studenten, 10 rondes, anoniem.
•
Startkapitaal: 20 tokens per ronde.
•
Keuze: Bijdrage aan project (0-20 tokens). Rest voor jezelf.

•
Projectopbrengst:
- Input: 1 token → Output project: 1.6 tokens
- Jouw aandeel: 0.4 token per bijgedragen token (door iedereen)

Spelregels

•
Doel: Maximaal totaal inkomen na 10 rondes.
⚠️
Regel: Beslissingen privé! Niet overleggen.

Publieke Goederenspel: Begripvragen

Inkomsten per Ronde: Tokens gehouden + (0.4 × Totaal project)

Test je begrip van de regels:

1. Elk groepslid heeft 20 tokens. Stel, de andere drie dragen niets bij.
- (a) Wat zijn jouw inkomsten als jij niets bijdraagt?
- (b) Wat zijn jouw inkomsten als jij 20 tokens bijdraagt?
2. Elk groepslid heeft 20 tokens. Stel, de andere drie dragen samen 12 tokens bij (exclusief jouw bijdrage).
- (a) Wat zijn jouw inkomsten als jij 20 tokens bijdraagt?
- (b) Wat zijn jouw inkomsten als jij 0 tokens bijdraagt?

Denk na over wat jouw optimale strategie zou zijn in deze scenario's!

🎮 Speel het Publieke Goederenspel →

Test je strategie in een interactief spel

Wereldwijde Publieke Goederen Experimenten

Bijdragen over 10 perioden zonder straf

Worldwide public goods experiments: Contributions over 10 periods

Observatie: Bijdragen dalen consistent over tijd in alle steden

Patroon: Start rond \$10-14, eindigt rond \$2-8

Conclusie: Zonder handhaving eroderen bijdragen - het sociale dilemma!

Effect van Peer Punishment

Bijdragen met mogelijkheid tot sancties

Worldwide public goods experiments with opportunities for peer punishment

Effect: Bijdragen blijven hoger met peer punishment

Variantie: Grote verschillen tussen culturen (Copenhagen vs Athens)

Oplossing: Sociale sancties kunnen samenwerking ondersteunen!

Het Gevangenendilemma: De Klassieker

•
Scenario: Twee verdachten (gevangenen) worden apart verhoord.
•
Ze kunnen niet communiceren.
•
Elk heeft twee keuzes:
- Bekennen (de ander verraden)
- Zwijgen (samenwerken met de ander)

Individuele rationaliteit vs. collectief resultaat

Twee logisch denkende personen kiezen soms tegen samenwerking, zelfs als samenwerken voor beiden voordeliger is.

Gevangenendilemma: Uitbetalingsmatrix

De uitkomsten (jaren straf) hangen af van de keuzes van beide gevangenen.

Laten we de logica van elke gevangene analyseren.

Analyse van het Dilemma

Stel je bent Gevangene A:

Als B Zwijgt:
- A Bekent: 0 jaar (Beste Keuze)
- A Zwijgt: 1 jaar
Als B Bekent:
- A Bekent: 5 jaar (Beste Keuze)
- A Zwijgt: 10 jaar

Voor Gevangene A is Bekennen dus altijd de beste keuze. Dit is A's dominante strategie.

Resultaat & De "Tragedie"

•
Beide gevangenen kiezen hun dominante strategie: Bekennen.
•
Het resultaat (evenwicht): Beide krijgen 5 jaar celstraf.
⚠️
MAAR: Als ze beiden hadden gezwegen, hadden ze elk maar 1 jaar gekregen!
→
Dit is het dilemma: individueel rationeel gedrag leidt tot een collectief suboptimaal resultaat.

Toepassingen: wapenwedlopen, prijsconcurrentie, milieuvervuiling, en... het publieke goederenspel!

Het Ultimatum Game: Plot Twist! 💰

Het Experiment

• €10 te verdelen tussen 2 spelers
• Proposer: stelt verdeling voor
• Responder: accepteert of weigert
• Bij weigering: beiden €0

Economische Voorspelling:

Proposer biedt €0,01
Responder accepteert alles > €0

De Werkelijkheid

📊 Wereldwijde Resultaten:

• Gemiddeld aanbod: 40-50%
• Aanbiedingen < 20% vaak geweigerd
• Mensen offeren geld voor rechtvaardigheid

🤯 Mensen zijn NIET puur rationeel!

Wat dit betekent: Sociale Preferenties

⚖️

Fairness

We waarderen eerlijke verdeling

🤝

Reciprociteit

Ik werk mee als jij fair bent

❤️

Altruïsme

We geven om anderen

Dit is GOED nieuws: het maakt samenwerking mogelijk! 🎯

Sociale Dilemma's Oplossen

Verschillende mechanismen kunnen sociale dilemma's helpen verminderen:

•
Altruïsme & Sociale Voorkeuren: Individuen die geven om de uitkomsten van anderen.
•
Herhaalde Interacties & Reputatie: "Schaduw van de toekomst" moedigt samenwerking aan.
•
Sociale Normen: Gedeeld begrip van gepast gedrag.
•
Instituties & Handhaving: Regels, wetten en straffen die opbrengsten veranderen.
- Voorbeeld: Belastingen op vervuiling
- Voorbeeld: Visquota
•
Communicatie & Overeenkomsten: Spelers in staat stellen te coördineren.

Van Sociale Dilemma's naar
Strategische Oplossingen

Jullie combineren nu economische theorie met praktische toepassingen!

📚 CORE Econ Basis

• Ch.4 Social Interactions: Game theory & strategic thinking
• Prisoner's Dilemma: Wanneer rationaliteit faalt
• Public Goods: Free-riding probleem
• Social Preferences: Fairness & reciprociteit

🔗 CORE-Econ.org Unit 4

🎯 Kernlessen Vandaag

• Invisible Fist: Eigenbelang ≠ collectief welzijn
• Nash vs Pareto: Suboptimale evenwichten
• Ultimatum Game: Mensen zijn sociaal!
• Oplossingen bestaan: Instituties, normen, reputatie

Experimenteel bewijs uit Unit 4.3-4.10

🚀 Praktische Tools

• Herhaalde Interactie: Tit-for-tat strategieën
• Reputatiesystemen: Reviews & ratings
• Pigouviaanse belasting: CO2-heffing
• Sociale normen: Peer pressure & shaming

Unit 4.11-4.13: Solutions framework

Volgende week: True Pricing & ESG - Environmental, Social & Governance

Van sociale dilemma's naar maatschappelijke kosten en duurzame oplossingen

📝 Opdracht Week 4: Maatschappelijke Kosten & True Pricing

🌍 Opdracht 1: Maatschappelijke Kosten

1. Analyseer jullie sector op brede welvaart dimensies
→ Zie Brightspace voor dimensies overzicht
2. Kies de 4 belangrijkste onderdelen (uit 10)
3. Werk uit met sub-onderdelen
4. Bepaal of dit een bedreiging vormt voor de sector

💰 Opdracht 2: True Pricing

• Onderzoek verborgen kosten via desk research
• Splits uit naar:
🌱 Ecologische kosten (8 milieu-dimensies)
👥 Sociale kosten (9 sociale dimensies)
• Referentie: ABN AMRO rapport
"De verborgen kosten van een spijkerbroek"
→ Download rapport op Brightspace

📋 Deliverables

📄

Max 2 A4

Voor analyse

🎯

Conclusie

Kansen & bedreigingen

🏢

Focus

Jullie sector & 2 bedrijven

💡 Gebruik deze analyse om sociale dilemma's in jullie sector te identificeren!

Wrap-up & Feedback

Belangrijkste Takeaways

Sociale dilemma's ontstaan wanneer eigenbelang botst met collectief welzijn
Het gevangenendilemma illustreert waarom samenwerking moeilijk is zonder communicatie
Publieke goederen vereisen collectieve actie ondanks individuele prikkels om mee te liften
Speltheorie helpt strategische interacties te analyseren en voorspellen
Instituties, normen en herhaalde interacties kunnen samenwerking bevorderen

Feedback & Retrospective

Jullie feedback is essentieel. Scan de code en laat ons weten wat je van dit college vond.

Direct link